Santiago De Jakobslegenden deel 1.

Al eeuwenlang gaan talloze pelgrims naar Santiago de Compostela in Spanje, om er te bidden bij het graf van St. Jakob, een van de apostelen van Jezus. Daarbij rijzen meteen enkele vragen: hoe kwam het lichaam van St.Jakob in Spanje terecht ? .Hoe is St. Jakob de nationale heilige van Spanje geworden ?.
Waarom kwamen en komen pelgrims uit de gehele wereld zijn stoffelijke resten vereren ?. Waar vinden deze bedevaarten hun oorsprong ?.

Het ontstaan van de Jakobus cultus in Santiago blijft nog steeds in nevelen gehuld en is gebaseerd op een aantal middeleeuwse legenden. Het is voor de wetenschappers moeilijk om objectief onderscheid te maken tussen waarheid en verzinsels, tussen datgene wat waar en historisch gegrond is en datgene wat berust op mooie maar helaas verzonnen verhalen.

In de Bijbel zijn de gegevens over Jakobus erg schaars. In het evangelie lezen we dat hij behoorde tot een van de 12 apostelen van Jezus.Samen met zijn broer Johannes de evangelist behoorde hij tot de eerste leerlingen, na Petrus en Andreas. Jakobus werd geboren in Bethsaida , in Galilea en was visser op het meer van Genesaret, evenals zijn vader, Zebedeus (Mt.4, 21-22; Mc. 1, 19-20). Waarschijnlijk was zijn moeder Salomé, een van de vrouwen die Jezus begroeven, (Matt. 27,56;Marcus 15,35).

Jakobus was een van de 3 uitverkoren leerlingen van Jezus, samen met Johannes en onmiddellijk volgend op Petrus. Daarom werd hij "'Jakobus de Meerdere "' genoemd, om hem te onderscheiden van zijn naamgenoot van Jacobus, zoon van Alfeus, die veel later werd toegevoegd aan de twaalf en die Jakobus de Mindere werd genoemd.

Na de kruisdood van Jezus en zijn hemelvaart verkondigde Jakobus, zoals een apocriefe bron vermeld het evangelie in Palestina, met name in Judea en Samaria.Volgens de Handelingen der Apostelen werd hij omstreeks het Joodse Paasfeest van het jaar 44, op bevel van koning Herodes Agrippa, in Jerusalem gevangen genomen, gemarteld en met het zwaard onthoofd. (Hand. 12, 1-2.) Zo werd hij de eerste martelaar onder de apostelen en na de diaken Stefanus de tweede van het christendom. Volgens de meeste exegeten en historici werd Jakobus hoogst waarschijnlijk begraven op de Olijfberg, buiten de stadsmuren van Jerusalem. Ze steunen daarbij op een aantal geschriften en pelgrimskronieken uit de 6de - 9de eeuw, die de begraafplaats van Jakobus aldaar situeerden.

Deze schaarse bijbel-historische gegevens omtrent de apostel Jakobus werden vooral vanaf de 8ste eeuw aangevuld met tal van legenden, die sterk tot de verbeelding spraken van de middeleeuwse gelovigen en pelgrims.De ene legende was en is al onbetrouwbaarder dan de andere. Enkele van de legenden lagen en liggen aan de oorsprong van de Jakobus verering in Spanje. Volgens de overlevering zou Jakobus, onmiddellijk na Jezus opstanding, naar Spanje zijn getrokken om het evangelie te prediken, zonder veel succes overigens.Daarom keerde hij, na 7 jaar, vergezeld van 2 (volgens andere bronnen 7) bekeerlingen terug naar Jerusalem om er samen met de andere apostelen een concilie bij te wonen e.e.a. in het jaar 44, het jaar van zijn marteldood.
Maar die traditie blijft lange tijd onbekend. Jakobs prediking in Spanje dook pas voor het eerst op aan het einde van de 7 de eeuw, in twee Latijnse versies van Oosters- Byzantijnse apocriefe apostelgeschiedenissen. De eerste vertaling was het "'Breviarium Apostolorum"', toegeschreven aan de H. Hieronymus. De 2de Latijnse vertaling "'De Ortu et Obitu Sanctorum Patrum"' was van aartsbisschop Isodorus ( 600 - 636) van Sevilla. Kennelijk baanden beide latijnse teksten hun weg want ze raakten algemeen verspreid en aanvaard vanaf de 8ste eeuw.

Volgens de overlevering werd in het begin van de 9de eeuw in het Spaanse Galicie een graf ontdekt dat de stoffelijke resten van de apostel Jakobus zou bevatten.De gelovigen, de pelgrims en de geestelijke en wereldlijke overheden moeten zich ongetwijfeld hebben afgevraagd, hoe Jakobus, die in 44 in Jerusalem was onthoofd, terecht kon komen in een graf in de uiterste NW uithoek van Spanje dat zover van Jerusalem verwijderd lag en dat plotseling in de 8ste eeuw. De weinig talrijke en niet gedetailleerde bronnen over het leven van Jakobus hadden het er niet over.Die cruciale vraag lokte in de 9de eeuw een onwaarschijnlijk legendarisch verhaal uit, met een aantal latere varianten. Er ontstond een legende over de overbrenging van de stoffelijke resten ( Tanslito Jacobi) na zijn marteldood, om de leemte in de geschiedenis op te vullen. De oudst bewaarde tekst zou dateren uit het begin van de 9de eeuw, wellicht samengesteld kort na de ontdekking van "'Jakobus"' graf. Het gaat om een apocrief verhaal, bekend onder de naam "'Brief van Leo (Epistula Leonis), door sommige toegeschreven aan paus Leo III (795 - 816), om het translatie-verhaal geloofwaardiger te maken en te voorzien van pauselijk gezag !!. Er zijn nog 3 latere bewerkingen, daterend uit de 2de helft van de 11de eeuw en uit de 12de eeuw van de brief bewaard gebleven. Andere verwijzingen naar het transport van de Jakobus relieken naar de verste uithoek van Spanje zijn te vinden in enkele lijsten van martelaren uit de Romeinse kalender met enkele korte biografische toevoegingen voor elke martelaar. De translatie-legende werd steeds meer aangedikt met allerlei pittige details tot ze uiteindelijk haar vaste vorm kreeg in het derde deel "'Liber de translatione corporis sancti Jacobi ad Compostellam"' van het fameuze "' Boek van Jacobus"' (Liber Sancti Jacobi) ook wel Codex Calixtinus genoemd, dat dateert uit het midden van de 12de eeuw en waarvan een oorspronkelijk handschrift word bewaard in het archief van de kathedraal van Santiago de Compostela.

Wat vertelt die legende ?. Na de marteldood van Jakobus in Jerusalem gingen 7 (vanaf de tweede helft van 11de eeuw was er sprake van 2) leerlingen in de nacht het lijk van de apostel weghalen en brachten het in veiligheid in de havenplaats Jaffa. Daar troffen ze een volledig uitgerust bootje aan , maar zonder roer of zeil, ze legden het lichaam in het bootje en gingen zelf aan boord. Geleid door een engel en door een gunstige wind dreef het bootje in 7 dagen van Palestina naar de kust van Galicie, in NW Spanje, voer de rivier de Ulla op en vervolgens de zijrivier de Sar en bereikte vanzelf de Romeinse garnizoensstad Iria Flavia ( het huidige Padron) waar Jakobus, volgens de legende ,tijdens zijn leven nog gepredikt had, Het bootje kwam daar tegen een steen tot stilstand.

De leerlingen droegen het stoffelijk overschot van hun meester aan wal en legden het op een heel grote steen "'el pedron"' waar de naam El Padron is afgeleid. De steen begon spontaan te smelten en omsloot het lijk als een soort sarcofaag. Met een ossewagen werd de stenen kist landinwaarts vervoerd , tot de plek waar vandaag de kathedraal van Santiago de Compostela staat. De leerlingen bouwden er op een heuvel een klein overwelfd heiligdom,waarin ze de stenen kist met het lijk van Jakobus begroeven. Daarna gingen de leerlingen in Spanje het Evangelie verkondigen, Behalve twee, Athanasius en Theodorus, die de rest van hun leven de wacht hielden bij het graf. Na hun dood werden zij overeenkomstig hun wens ter linker- en ter rechterzijde van Jakobus begraven.
De kleine christengemeenschap, die rond de begraafplaats van Jakobus ontstaan zou zijn, kende echter een onfortuinlijk einde doorvervolgingen door de Romeinse keizer Diocletianus, de verovering door de Visgoten en de bezetting van vrijwel geheel Spanje door de islamitische Moren, in het begin van 8ste eeuw. Zo belanden de graftombe, met de lichamen van Jakobus en zijn 2 gezellen in de vergetelheid en niemand kende nog de juiste plaats.
EINDE DEEL 1.
Veel lees plezier,
Frans